Ghi chú Phát hành GNOME 2.20

Ứng dụng khách thư điện tử và phần nhóm của GNOME, Evolution, có một số tính năng mới.

Cảnh báo đồ đính kèm mới có thể trành trường hợp cần phải gửi thư nói « Xin lỗi, tôi đã quên đính tập tin kèm theo thư đã gửi. » Lúc nào bạn thử gửi một thư chứa từ « đồ đính kèm » (hay các từ tương tự), mà bạn chưa đính kèm tập tin, bạn sẽ thấy cảnh báo có ích.

Hình 1 Cảnh báo đồ đính kèm của Evolution.

Trình Evolution giờ này hiển thị biểu tượng trong vùng thông báo của bảng điều khiển khi bạn nhận được thư điện tử mới. Ghi chú rằng, vì tính năng này hiện thời chỉ là phần bổ sung chưa được hợp nhất hoàn toàn vào các tùy thích chính, bạn cần phải tắt phần bổ sung chính nó nếu bạn muốn tắt tính năng này.

Hình 2 Biểu tượng thông báo mới của Evolution.

Việc di chuyển cả cấu hình và kho lưu đều của thư điện tử sang máy tính khác giờ này rất dễ hơn do tính năng Sao lưu/Phục hồi mới.

Hình 3 Tính năng sao lưu của Evolution.

Tính năng « Phím dài ma thật » mới của Evolution rất có ích: bạn chỉ cần bấm một phím để đọc qua các thư mới trong các hộp thư. Chỉ hãy bấm phím dài để cuộn qua cửa sổ xem thử thư đến cuối của thư, rồi bấm phím dài lần nữa để nhảy tới thư chưa đọc kế tiếp. Đọc xong các thư trong hộp thư này thì bấm phím dài lần nữa để hiển thị thư chưa đọc thứ nhất trong hộp thư kế tiếp. Để tóm tắt: chỉ cần bấm phím dài để đọc qua các thư mới !

Tính năng lịch của Evolution cũng đã cải tiến lại. Giao diện tìm kiếm cho phép tìm kiếm cấp cao, như những việc tìm kiếm cấp cao đã sẵn khi tìm trong hộp thư hay sổ địa chỉ. Bạn cũng có thể lưu việc tìm kiếm để chạy lại vào lúc sau. Trình đơn thả xuống « Hiện » giờ này cung cấp truy cập nhanh đến các cuộc hẹn trong 7 ngày sau, và đến các cuộc hẹn đang hoạt động.

Hình 4 Ô xem các dữ kiện trong 7 ngày của Evolution.

Hơn nữa, ứng dụng khách thư điện tử lúc bây giờ

Các người dùng phần mềm Microsoft Exchange sẽ hoan nghênh các sự cải tiến trong khả năng hỗ trợ Exchange của Evolution, mà gồm có :

Bộ duyệt Web được hợp nhất trong GNOME, Epiphany, đã được cải tiến một cách khó thấy nhưng quan trọng.

Chẳng hạn, trong trường gõ địa chỉ, chương trình gõ xong một cách trực giác hơn. Khi bạn bấm phím con trỏ để chọn trong danh sách thả xuống, chuỗi được chọn hiện thời được hiển thị ngay trong trường nhập, vì thế dễ hơn thấy địa chỉ nào sẽ được lấy khi bạn bấm phím Enter. Trình đơn thả xuống này liệt kê các địa chỉ từ cả hai Lược sử và Liên kết lưu, cũng hiển thị hình ưa thích (favicon) cho mỗi mục Lược sử, như nó đã làm cho mục Liên kết lưu.

Hình 5 Bộ duyệt Web hiển thị các mục Liên kết lưu và Lược sử trong trường gõ địa chỉ, với hình ưa thích.

Theo yêu cầu phổ biến, có một tùy chọn « cuộn mịn » làm cho dễ hơn thấy nơi tiếp tục đọc trên trang Web lớn. (Tùy chọn này không phải được bật theo mặc định, vì vài người dùng đã thông báo nó có thể để mắt làm việc căng quá.)

Bộ xem ảnh của GNOME, eog, lúc bây giờ chạy nhanh hơn và ổn định hơn. Hộp thoại các thuộc tính về ảnh thì cung cấp truy cập dễ cho thông tin cơ bản và siêu dữ liệu về các ảnh của bạn, cũng chứa dữ liệu XMP (nền tảng siêu dữ liệu có thể mở rộng) mà máy ảnh hay phần mềm có thể cất giữ trong tập tin ảnh, cũng như dữ liệu EXIF đã tồn tại. Thông tin kiểu này có thể gồm có địa điểm, bản quyền và các thẻ riêng.

Bạn cũng có thể mở ảnh một cách dễ dàng trong ứng dụng khác, như GIMP, bằng cách chọn mục trình đơn « Mở bằng... ». Làm các thay đổi và lưu tập tin thì ảnh của bạn được cập nhật trong bộ xem ảnh một cách tự động. Tính năng này cũng sẵn sàng trong trình đơn nhấn-phải (trình đơn ngữ cảnh) trong ô cửa sổ tập ảnh, ở dưới cửa sổ, cùng với các hành động bình thường. Tập ảnh lúc bây giờ có các cái nút lớn thẳng đứng bên trái và bên phải, làm cho dễ hơn duyệt qua các ảnh.

Hình 6 Bộ xem ảnh, với hộp thoại thuộc tính và trình đơn « Mở bằng... ».

Bộ xem Evince của GNOME, cho tập tin PDF và PostScript lúc bây giờ hỗ trợ biểu mẫu PDF tương tác, cho phép bạn gõ thông tin vào PDF đã nhận, để lưu hay in ấn. Người dùng sẽ cũng thấy biết tốc độ vẽ trang đã tăng lên.

Hình 7 Bộ xem tài liệu, chỉnh sửa biểu mẫu.

Giờ này bạn cũng có khả năng lưu ảnh từ tài liệu PDF, và in tài liệu theo dạng nhiều trang trên mỗi tờ giấy.

Không phải tất cả các bản phân phối sẽ cài đặt các codec (phương pháp nén và truyền nhiều loại dữ liệu khác nhau) âm nhạc/ảnh động theo mặc định, vì không phải mọi codec được phát hành tự do trong mọi quốc gia. Trường hợp này có kết quả là ứng dụng không thể đọc mọi định dạng tập tin theo mặc định. Tuy nhiên, ứng dụng như bộ xem ảnh động Totem của GNOME lúc bây giờ có khả năng cung cấp các codec mới cho người dùng cài đặt. Tính năng này phụ thuộc vào bản phân phối của bạn (mỗi bản phân phối có thể quyết định khác về cách giành codec). Trong Ubuntu Linux hình như :

Hình 8 Bộ xem ảnh động mời tải về codec.

Trong Totem, hỗ trợ khả năng hiển thị ảnh động nhúng trong trang Web cũng đã cải tiến, hỗ trợ nhiều kiểu trang Web, hiển thị cái nút Phát đang đập khi bạn cần bấm nút để khởi chạy ảnh động, và cho phép bạn vào chế độ toàn màn hình một cách trực tiếp từ trang Web.

Tomboy, ứng dụng ghi chú của GNOME, cũng đã thêm một số tính năng quan trọng mới, bắt đầu với khả năng đồng bộ hoá các lời ghi chú. Lúc bây giờ, Tomboy có thể sử dụng dịch vụ WebDAV hay SSH để kết nối tới máy phục vụ từ xa, và đồng bộ hoá các lời ghi chú của người dùng. Tính năng này cho phép người dùng nhiều máy tính thì duy trì cùng một tập các lời ghi chú được đồng bộ giữa các máy tính được dùng. Tính năng phân giải tranh chấp đơn giản giữa máy phục vụ và ứng dụng khách Tomboy cũng đảm bảo bạn không mất dữ liệu trong trường hợp lời ghi chú xung đột.

Hình 9 Tomboy hiển thị các lời ghi chú được đồng bộ hoá giữa hai máy tính.

Hơn nữa, Tomboy lúc bây giờ nhớ các lời ghi chú bạn đã mở, để hiển thị lại khi bạn khởi chạy lại ứng dụng.

Trình biên soạn văn bản gedit đơn giản và mạnh mẽ của GNOME có hệ thống tô sáng cú pháp mới hoàn toàn mà lúc bây giờ hỗ trợ khả năng tô sáng cú pháp của ngôn ngữ ghi văn lệnh như PHP và Ruby, ngay cả khi nhúng trong mã HTML, cũng như hỗ trợ khả năng tô sáng chuỗi đặc biệt như « CẦN LÀM » hay « SỬA ĐI » bên trong lời chú thích mã, và tô sáng tài liệu hướng dẫn mã nguồn gtk-doc.

Bạn ngay cả có khả năng chọn trong vài lược đồ màu khác nhau, để chọn những màu thích hợp (v.d. nếu bạn quen với trình biên soạn văn bản khác).

Hình 10 Các lược đồ màu của trình biên soạn văn bản.

Hộp thoại chọn tập tin lúc bây giờ hiển thị danh sách các tập tin vừa dùng, cũng có thể sử dụng hệ thống tìm kiếm qua môi trường máy tính, như Beagle và Tracker, thì làm cho dễ hơn tìm tập tin thích hợp, không cần gián đoạn dòng làm việc.

Hình 11 Tìm kiếm trong hộp thoại chọn tập tin.

Bộ quản lý tập tin Nautilus lúc bây giờ hiển thị nhiều thông tin hơn trong cửa sổ « Thuộc tính » về ổ đĩa, gồm có sơ đồ bánh mà đại diện dễ dàng sức chứa còn lại. Hơn nữa, giờ này bạn có thể xem cách sử dụng đĩa toàn thể trong tiện ích Bộ Phân tích Cách Sử dụng Đĩa.

Hình 12 Hộp thoại thuộc tính về ổ đĩa cứng.

(Người dùng hay quan sát sẽ thấy lỗi về kiểu, kích cỡ và kiểu MIME trong ảnh chụp màn hình này. Mong muốn sửa nó trong GNOME 2.22.)

Bộ quản lý tập tin giờ này cũng sử dụng thông tin máy ảnh EXIF trong một số tập tin ảnh, để xoay ảnh mẫu khi thích hợp. Kết quả là khi bạn chụp ảnh bằng máy ảnh, rồi nhập khẩu nó vào GNOME, ảnh mẫu được hiển thị có hướng đúng, bất chấp chụp ảnh nằm ngang hay thẳng đứng.

Hình 13 Bộ quản lý tập tin hiển thị các ảnh mẫu có hướng đúng.

Bộ quản lý kho file-roller lúc bây giờ có khả năng mở và lưu kho từ địa điểm trên mạng, như máy phục vụ SSH (ssh://) đã gắn kết, bằng cách sử dụng cùng một hệ thống gnome-vfs được dùng bởi các ứng dụng GNOME khác. Giờ này cũng có khả năng sao chép và dán, và kéo và thả tập tin giữa các kho.

The GNOME Panel can be seen at the top and bottom of your screen in most distributions. It has some small but helpful improvements in GNOME 2.20. For instance, the Window List applet no longer resizes its buttons whenever the length of window titles change. This avoids annoying resizes when changing tabs in your web browser. And the Window Selector applet now sorts its drop-down list by workspace.

Người dùng « bảng nổi » (mà không mở rộng để chiếm toàn màn hình) có thể thấy rằng các bảng kiểu này sẽ còn lại ở vị trí và hàng đúng khi bạn thay đổi độ phân giải của màn hình. Dự định cải tiến trường hợp này ngay cả nhiều hơn trong GNOME 2.22.

Trong GNOME 2.20, các bảng điều khiển đã được tổ chức lại một ít để giảm tổng số bảng điều khiển, thì làm cho dễ hơn tìm mục riêng.

Chẳng hạn, bản phát hành này giới thiệu tiểu dụng bảng điều khiển Diện Mạo. Các tiểu dụng Sắc thái, Nền, Phông và Giao diện đều đã được trộn với nhau để tạo tiểu dụng riêng này, mà đơn giản trình đơn Tùy thích.

Hình 14 Bảng điều khiển Diện Mạo.

Hơn nữa, một số tùy thích Khả năng Truy cập đã được di chuyển sang thẻ mới trong bảng điều khiển Ứng dụng Ưa thích.

Hình 15 Thẻ Khả năng Truy cập trên bảng điều khiển Ứng dụng Ưa thích.

Người dùng kết nối vô tuyến cũng nhận sự hỗ trợ mới cho khả năng mật mã WPA trong bảng điều khiển Mạng. (WPA làm cho kết nối vô tuyến bảo mật hơn.)

Hệ thống Vòng Khoá GNOME sẽ nhớ các mật khẩu của bạn cho các máy phục vụ trên mạng và địa chỉ trên Web. Trong GNOME 2.20, vòng khoá được mở khoá tự động khi bạn đăng nhập, và khi bạn mở khoá màn hình, thì tránh trường hợp cần phải gõ mật khẩu lần nữa. (Ghi chú rằng tính năng mới này cần thiết bản phân phối hỗ trợ.) Lúc bây giờ, bạn cũng có khả năng thay đổi mật khẩu chủ của vòng khoá thông qua bảng điều khiển Tùy thích Mật mã, trên thẻ Vòng Khoá GNOME.

Hình 16 Thẻ Vòng Khoá trên bảng điều khiển Tùy thích Mật mã.

Tiện ích Mật Khẩu và Khoá Mật Mã lúc bây giờ hiển thị nhiều chi tiết thông báo hơn khi bạn nhập khẩu mật khẩu, và cho phép bạn chọn kiểu kho khi mật mã nhiều tập tin cùng lúc.

Hình 17 Mật mã nhiều tập tin cùng lúc.

Bản phát hành này đã giới thiệu một số thay đổi lớn trong hạ tầng cơ sở của bộ duyệt trợ giúp GNOME (yelp), mà cải tiến kiểu dáng và bố trí. Hơn nữa, màu sắc giờ này tương ứng đẹp hơn với sắc thái hiện thời của bạn.

Lúc bây giờ trang trợ giúp cũng xuất hiện nhanh hơn, vì mỗi trang được nạp theo yêu cầu, thay vì phân tích toàn sổ tay khi không cần.

Hình 18 Bộ duyệt trợ giúp.

Bộ Quản lý Điện năng của GNOME lúc bây giờ lưu thông tin hồ sơ về mỗi pin trong thời gian, để cung cấp sự ước lượng rất chính xác hơn về thời gian pin còn lại, ngay cả với pin cũ yếu. Chương trình cũng biết về những mô hình pin đã bị hủy bỏ bởi nhà sản xuất.

Hình 19 Cảnh báo của bộ quản lý điện năng, về pin cũ yếu.

Vài phần của GNOME, như bộ hoà âm lượng, cũng đã được sửa chữa để giảm các lần lượt hỏi không cần thiết, thì tiết kiệm điện năng.

Người dùng đã có khả năng chọn ngôn ngữ riêng khi đăng nhập vào GNOME, nhưng lúc bây giờ họ cũng có thể xem màn hình đăng nhập bằng ngôn ngữ riêng ngay khi chọn, nhờ GDM (Bộ Quản lý Trình bày GNOME) mới cải tiến.

Bộ Bảo vệ Màn hình GNOME lúc bây giờ cho phép người khác ghi chú cho bạn trong khi màn hình của bạn bị khoá, bằng cách nhấn vào cái nút « Lời nhắn ». Lần kế tiếp đăng nhập thì bạn thấy các lời nhắn mới này.

Hình 20 Lời nhắn được ghi trong khi chạy bộ bảo vệ màn hình.

Ngôn ngữ như tiếng A Rập và tiếng Do Thái được ghi từ bên phải sang bên trái (RTL). Các người dùng những ngôn ngữ kiểu này thì mong đợi phần lớn yếu tố của giao diện người dùng theo cùng hướng, so với giao diện cho ngôn ngữ được ghi từ bên trái sang bên phải (LTR). GNOME 2.20 cải tiến khả năng hỗ trợ ngôn ngữ RTL bằng những cách này:

Hình 21 Chuyển đổi cửa sổ khi sử dụng tiếng A Rập. Xem các cái nút đã phản ánh trên thanh tựa đề của cửa sổ.

GNOME có khả năng truy cập cho phép người tàn phế vẫn còn sử dụng máy tính. Trình đọc màn hình Orca là thành phần quan trọng, sử dụng sự tổ hợp tiếng nói, chữ nổi Braille và sự phóng to để giúp người thị lực kém.

Orca's main advantage is its application-specific support. This means that it has an understanding of the specific user interaction models of particular applications in addition to the general meta-information available via the ATK toolkit (and the AT-SPI system). For instance, the latest version adds greatly improved support for OpenOffice, Firefox, Thunderbird, Pidgin (previously known as GAIM) and Java applications. It also now deals with progress bars, tooltips, and notification messages, and can use custom pronunciations for special words.

Bộ Chỉnh sửa Hồ sơ Người dùng "Sabayon" cho quản trị có khả năng thiết lập hồ sơ người dùng ở trong một phiên chạy GNOME động và tương tác. Khi tạo hoặc sửa đổi hồ sơ, một phiên chạy GNOME lồng nhau được khởi chạy, mà quản trị có thể sử dụng để thay đổi các giá trị mặc định và khoá bắt buộc đều kiểu GConf trong phiên chạy GNOME riêng.

Ở trong cửa sổ lồng nhau, quản trị hệ thống có khả năng tạo hồ sơ cá nhân dựa vào chức vụ (v.d. nhân viên tiếp tân, thư ký nhập dữ liệu, lập trình viên, quản trị tài nguyên con người). Những hồ sơ này thì có thể được lưu, rồi được phát hành dễ dàng ra các máy tính người dùng, mà tiết kiệm thời gian của quản trị hệ thống. Cũng có khả năng sửa đổi hồ sơ, và điều chỉnh chi tiết của chúng khi cần thiết, đáp ứng thông tin phản hồi của người dùng. Tất cả các hồ sơ tại một địa điểm trung tâm, dễ duy trì và phát hành.

Trong GNOME 2.20, Bộ Chỉnh sửa Hồ sơ Người dùng cũng có thể được sử dụng để đặt tùy thích mặc định cho ứng dụng OpenOffice.org, thêm vào khả năng hỗ trợ đã tồn tại cho ứng dụng GNOME và Mozilla. (Ghi chú : OpenOffice.org là bộ ứng dụng văn phòng, cũng được dịch sang tiếng Việt.)

Hình 22 Đặt tùy thích OpenOffice.org mặc định cho hồ sơ người dùng.

GDM giờ này có khả năng kiểm tra UTMP/WTMP tốt hơn, vậy khi người dùng đăng nhập/xuất, GDM ghi lưu vào thư mục « /var/adm/utmp » và « /var/adm/wtmp ». Chẳng hạn, khả năng này cho phép chương trình như who và finger sử dụng cơ sở dữ liệu UTMP để lấy thông tin về những người đang dùng hệ thống. Hơn nữa, hỗ trợ khả năng kiểm tra Linux, thông qua thư viện libaudit, ghi lưu vào hệ thống kiểm tra hạt nhân Linux tình trạng thành công hay bị lỗi của mỗi việc thử đăng nhập.

GDM giờ này cũng có khả năng sử dụng RBAC (Điều khiển Truy cập Dựa vào Nhiệm vụ) để điều khiển truy cập vào các tính năng Tắt máy, Khởi động lại và Ngưng.

GNOME 2.20 dùng phiên bản 2.12. của API bộ công cụ UI GTK+, mà thêm các tính năng mới và sự sửa lỗi quan trọng. Những thay đổi lớn nhất là:

See also the list of new functions in GTK+ 2.12. Full details are in a series (see 1, 2, 3, 4) of emails from Matthias Clasen

Thư viện tiện ích Glib giờ này có hàm « g_get_user_special_dir() » mà cung cấp đường dẫn đến các thư mục đặc biệt được xác định bởi đặc tả và công cụ xdg-user-dirs của FreeDesktop.org.

Đối với tiến trình xử lý văn bản, API GRegex mới cung cấp khả năng khớp với chuỗi biểu thức chính quy, không cần thư viện thêm.

Hệ thống vẽ văn bản Pango đã cải tiến bằng vài cách khác nhau.

Chẳng hạn, nó có một cơ chế vẽ hình mới cho chữ viết N'Ko được dùng bởi các ngôn ngữ Mande của vùng Tây Phi. Trước đây, hệ thống máy tính đã không hỗ trợ những ngôn ngữ này.

Hình 23 Mẫu thí dụ từ cơ chế vẽ hình N'Ko.

Cơ chế bố trí OpenType Layout giúp Pango chọn hình tượng đúng phụ thuộc vào ngôn ngữ hiện thời.

Hình 24 Cơ chế bố trí OpenType Layout của Pango chọn hình tượng đúng.

Hơn nữa, phiên bản Pango mới có :

Bộ thiết kế giao diện người dùng Glade đã được cải tiến nhiều, thêm các sự cải tiến vào giao diện người dùng và kiến trúc. Chẳng hạn, có thể thả neo cửa sổ công cụ, như bộ chỉnh sửa, bộ xem xét và bảng chọn.

Hình 25 Glade có cửa sổ chưa thả neo.

Giờ này, bn cũng có khả năng nhấn-phải vào ô điều khiển để làm thay đổi như thế:

Các tác giả thư viện sẽ thích thấy rằng các ô điều khiển mới này có thể được tuyên bố trong phân loại, không cần ghi mã nguồn hỗ trợ, mà cho phép nhà phát triển sử dụng trong Glade các ô điều khiển thêm của bạn.

Bộ Xem xét Khả năng Truy cập Accerciser mới cho phép bạn kiểm tra nếu ứng dụng cung cấp thông tin được yêu cầu bởi công cụ khả năng truy cập như bộ đọc màn hình Orca của GNOME. (Công cụ Khả năng Truy cập giúp người gặp khó khăn nhín, nghe, gõ vào bàn phím, điều khiển con chuột v.v.)

Hình 26 Tiện ích Accerciser xem xét giao diện người dùng của ứng dụng.

Địa chỉ Web tài liệu hướng dẫn mới của GNOME, library.gnome.org, liệt kê mọi trợ lý, sổ tay, tài liệu hướng dẫn và tham chiếu API mới nhất. Nó là kết quả của một dự án Lớp Hè Ghi Mã Nguồn của Google (Google Summer of Code, viết tắt SoC) mà cập nhật liên tiếp các tài liệu trực tuyến, ngay cả hiển thị vài phiên bản khác nhau của cùng một tài liệu, cũng hiển thị bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau.

Địa chỉ Web này cũng chứa tài liệu Toàn cảnh của Nền tảng GNOME, mà giờ này là một phần chính thức của bản phân phối phần mềm GNOME, trong mô-đun gnome-devel-docs. Nó là điểm bắt đầu có ích cho nhà phát triển GNOME mới.

Hình 27 Thư viện trực tuyến của GNOME, chứa các tài liệu hướng dẫn phát triển.

Đối với tài liệu hướng dẫn ngoại tuyến, rất khuyên bạn sử dụng tiện ích DevHelp, đặc biệt khi tìm kiếm tên hàm hay tên hạng, dù bạn cần phải nhớ cài đặt các gói tài liệu hướng dẫn từ bản phân phối. DevHelp giờ này thuộc về bản phân phối Công cụ Phát triển (Developer Tools) chính thức của GNOME.