GNOME 2.20 Sürüm Notları

GNOME'un e-posta ve groupware istemcisi, Evolution, bazı yeni özelliklere sahip.

Yeni ek uyarısı "Üzgünüm dosyayı eklemeyi unutmuşum" türü e-postaların sonu anlamına gelebilir. Eğer "ekte" (ya da benzer kelimeler) içeren bir mektup göndermeye çalışıyorsanız ancak aslında dosyayı eklemediyseniz yardımcı bir uyarı göreceksiniz.

Figür 1 Evolution'ın ek uyarısı.

Evolution artık panel uyarı alanında yeni mektuplarınız için bir simge gösteriyor. Bu özelliğin şu anda sadece bir eklenti olduğunu ve ana tercihlere tam olarak bütünleşik olmadığını dikkate alın. Eğer bu özelliği kapatmak istiyorsanız eklentinin kendisini etkinsizleştirmeniz gerekiyor.

Figür 2 Evolution'ın yeni uyarı simgesi.

Yeni Yedekle/Geri al özelliği sayesinde artık yapılandırma ve e-posta arşivlerinizi yeni bilgisayarlara taşımak çok kolay.

Figür 3 Evolution'ın yedekleme özelliği.

Yeni "Sihirli Boşluk Çubuğu" desteği keşfedilmesi zor ancak kullanışlıdır - bu klasörlerinizdeki yeni mektupları tek bir tuş kullanarak okuyabilmenize olanak sağlanması anlamına geliyor. İleti önizleme penceresini e-postanın sonuna getirmek için boşluk çubuğuna basın, daha sonra klasördeki bir sonraki okunmamış e-postayı görüntülemek için tekrar basın. Bu klasördeki tüm mektupları okuduktan sonra tekrar bu tuşa basarak bir sonraki klasördeki okunmamış mektubu görüntüleyebilirsiniz.

Evolution'ın takvim özelliği de bir kaç kullanışlı yeniliğe sahip. Arama arayüzü zaten mektuplar ve adres defteri için mevcut olan gelişmiş aramalara olanak sağlar, ayrıca aramalarınızı kaydedip daha sonra tekrarlayabilirsiniz. Göster açılan menüsü artık sonraki 7 günün randevularına ve etkin randevularına hızlı erişim sağlıyor.

Figür 4 Evolution'ın 7 gün olayları görünümü.

Ek olarak E-posta istemcisi artık

Microsoft Exchange kullanıcıları Evolution'ın Exchange desteğindeki gelişmeleri sevecekler, gelişmeler şunlar:

GNOME'un bütünleşik web tarayıcısı, Epiphany, önemli ve belirgin gelişmelere sahip.

Örneğin, adres çubuğundaki satır tamamlama artık daha doğal. Açılan listede imleç tuşlarını kullanarak seçim yaptığınızda mevcut seçim giriş kutusunda anında görüntüleniyor, böylelikle enter tuşuna bastığınızda hangi adresin kullanılacağını görmek daha kolay. Bu açılan menü hem geçmişinizden hem de yer imlerinizden adresleri listeliyor, ve artık eskiden yer imi öğelerinde yaptığı gibi geçmiş öğeleri için de web site simgelerini (favicons) gösteriyor.

Figür 5 Web tarayıcısı, yer imleri ve geçmiş öğelerini adres çubuğunda gösterirken, faviconları ile birlikte.

Yoğun iste üzerine, artık "yumuşak kaydırma" tercihi artık uzun web sayfalarını okurken nereden okunmaya devam edileceğini görmeyi kolaylaştırıyor. Bu özellik öntanımlı olarak etkin değil çünkü bazı kullanıcılar bunun rahatsızlığa sebep olabileceğini bildirdiler.

GNOME'un resim görüntükeyicisi, eog, artık daha hızlı ve daha kararlı. Yeni resim özellikleri penceresi resimleriniz için temel bilgilere ve esas bilgilere hızlı erişim sağlıyor, bu fotoğraf makinenizden gelen ya da yazılımların resimleri kaydederken sakladığı XMP (Genişletilebilir Esas Bilgi Platformu) bilgisini ve mevcut EXIF bilgisini içeriyor. Bu konum, telif hakkı bilgisi, lisans ve etiketleri de kapsıyor.

Ayrıca artık "Birlikte aç..." menü öğesi ile resimlerinizi başka bir uygulamada, örneğin GIMP, kolaylıkla açabileceksiniz. Değişikliklerinizi yaptıktan ve kaydettikten sonra resminiz resim görüntüleyicide kendiliğinden güncellenecek. Bu aynı zamanda resim kolleksiyonu panelinde sağ tıklama menüsünde başka kullanışlı eylemlerle birlikte mevcut. Resim kolleksiyonu artık sağda ve solda geniş dikey düğmelerle resimleriniz arasında geçişi daha kolay hale getiriyor.

Figür 6 Resim Görüntüleyici, özellikler penceresi ve Birlikte Aç menüsü ile.

GNOME'un PDF ve Postscript dosyalarını destekleyen Evince görüntüleycisi, artık etkileşimli PDF formlarını da destekliyor, bu almış olduğunuz PDF'lere bilgi girmeyi ve bu haliyle saklayabilmenizi ya da yazdırabilmenizi sağlıyor. Sayfa tarayıcısının yeni sürümü ise artık belirgin bir şekilde daha hızlı.

Figür 7 Belge Görüntüleyici, bir form düzenliyor.

Ayrıca artık PDF belgelerinden resimleri kaydedebilir ve bir sayfada çoklu PDF sayfası olan belgeleri yazdırabilirsiniz.

Bazı ülkelerde patent lisanslarını kimi kodekler için temin etme konusundaki sıkıntılardan dolayı tüm dağıtımlar tüm çokluortam kodeklerini öntanımlı olarak yüklemiyor. Bu uygulamaların her zaman her dosya biçimini öntanımlı olarak okuyamayacağı anlamına geliyor. Ancak GNOME'un video oynatıcısı Totem gibi uygulamalar artık kullanıcıya yeni kodekleri yüklemelerini önerebiliyorlar. Bu esasında dağıtımınız tarafından uygulanacak bir özellik, bu sayede dağıtımın kodeklerin nasıl temin edilebileceği konusunda kendi tercihi olabiliyor. Burada bu özelliğin Ubuntu'da nasıl göründüğü gösteriliyor:

Figür 8 Video oynatıcısı kodek indirmeyi teklif ediyor.

Totem'in web sayfalarındaki gömülü video desteği de gelişti, artık daha fazla web sayfası destekleniyor, videoyu başlatmak için basmak zorunda olduğunuz bir oynat düğmesi gösteriliyor, bu ayrıca web sayfalarından tam ekran kipine geçebilmenize de olanak sağlıyor.

GNOME'un not tutma uygulaması olan Tomboy'a, ilki not eşzamanlandırma olan bazı önemli yeni özellikler eklendi. Artık Tomboy uzaktaki bir sunucuya bağlanmak ve bir kullanıcının notlarını eşzamanlandırmak için WebDAV veya ssh kullabiliyor. Bu, birden fazla bilgisayarı olan ve tümü arasında eşzamanlı notlar tutmak isteyen kullanıcılara olanak sağlamaktadır. Not çakışması durumunda, basit çakışma çözümü, Tomboy istemcileri ve sunucu arasında veri kaybını önleyebilmektedir.

Figür 9 İki bilgisayar arasında not içeren eşzamanlandırılmış Tomboy.

Daha fazlası, Tomboy artık açık notlarınızı hatırlıyor, uygulamayı yeniden başlattığınızda onları yeniden gösteriyor.

GNOME'un basit ama güçlü metin editörü gedit, HTML içine gömülü olsalar dahi PHP ve Ruby gibi betik dillerini destekleyen, ayrıca kod yorumları içerisinde "TODO" veya "FIXME" gibi metinleri vurgulayabilen ve gtk-doc kaynak kodu belgelendirme vurgulaması yapabilen tamamen yeni bir sözdizimi vurgulama sistemine sahiptir.

Başka bir metin düzenleyici tarafından kullanılan renklere alışkın olsanız bile birçok renk şeması arasından seçim yapabilirsiniz.

Figür 10 Metin düzenleyicinin renk şemaları.

Şu an dosya seçici penceresi en son dosyaların listesini göstermekte ve ihtiyacınız olduğunda herhangi bir kesinti olmadan dosyalarınızı bulmanızı kolaylaştırmak için Beagle veya Tracker gibi masaüstü arama sistemlerini kullanabilmektedir.

Figür 11 Dosya seçici penceresinde bir arama gerçekleştiriliyor.

Nautilus dosya yöneticisi ne kadar boş alan kaldığını kolaylıkla gösteren bir dilim grafiği ile artık sürücüler için "Özellikler" penceresinde daha fazla bilgi gösteriyor. Ek olarak, artık Disk Kullanım Analizleyicisi aracı ile genel disk kullanımınını da görebiliyorsunuz.

Figür 12 Bir sabit disk için özellikler penceresi.

(Dikkatli kullanıcılar bu ekran görüntüsünde tür, boyut ve mime tipi bilgilerindeki hatayı farkedeceklerdir. Bunun GNOME 2.22 ile düzeleceğini umut ediyoruz.)

Dosya yöneticisi aynı zamanda gerektiğinde küçük resimleri çevirmek için bazı resimlerde bulunan EXIF fotoğraf makinesi bilgisini de kullanıyor. Bu bir resim çektiğinizde ve GNOME'a içe aktardığınızda eğik ya da dik olacak şekilde küçük resimlerin yönünün doğru olacağı anlamına geliyor.

Figür 13 Dosya yöneticisi küçük resimlerin yönelimini doğru bir şekilde gösterirken.

File-roller arşiv yöneticisi artık zaten diğer GNOME uygulamalarında kullanılan gnome-vfs sistemini kullanarak ssh:// gibi bağlanmış ağ konumlarından arşivleri açabiliyor ve kaydedebiliyor. Ayrıca artık arşivler arasında dosyaların taşıyıp bırakılması ve kopyalayıp yapıştırılması da mümkün.

GNOME Panel'i bir çok dağıtımda ekranınızın üstünde ve altında görülebilir. Panel için GNOME 2.20'de ufak fakat yardımcı gelişmeler var. Örneğin Pencere Listesi uygulamacığı artık düğmeleri pencere başlıklarının uzunluğu değiştiğinde yeniden boyutlandırmıyor. Bu web tarayıcınızın sekmelerini değiştirdiğinizde karşılaştığınız rahatsız edici yeniden boyutlandırmaları engelliyor. Ayrıca Pencere Seçici uygulamacığı artık çalışma alanına göre açılan listeyi sıralıyor.

"Kayan panel" (tüm ekran genişliğini doldurmayan paneller) kullanıcıları ekran çözünürlüğü değiştiği zaman bu panellerin doğru pozisyonda kaldığını farkedeceklerdir. Çözünürlük değiştiğinde panel uygulamacıklarının yeniden konumlandırılması için daha fazla çalışma GNOME 2.22 için planlandı.

GNOME 2.20 için, kontrol panelleri kontrol paneli sayısı ve aranan şeyin daha kolay bulunması için tekrar organize edildi.

Örneğin bu sürüm Görünüm kontrol paneli uygulamacığını içeriyor. Tema, Arkaplan, Yazıtipleri ve Arayüz uygulamacıkları birleştirilerek bu yeni uygulamacığı ortaya çıkardı, Tercihler menüsü de basitleştirilmiş oldu.

Figür 14 Görünüm kontrol paneli.

Ek olarak bazı Erişilebilirlik tercihleri Tercih Edilen Uygulamalar kontrol paneli içinde yeni bir sekmeye taşındı.

Figür 15 Tercih Edilen Uygulamalar kontrol paneli içinde Erişilebilirlik sekmesi.

Kablosuz kullanıcıları için Ağ kontrol panelinde yeni WPA şifreleme desteği de eklendi.

GNOME Anahtarlık sistemi ağ sunucularının parolalarını ve web sitelerinin parolalarını hatırlar. GNOME 2.20 içinde anahtarlık giriş yaptığınızda ve ekranın kilidi kaldırıldığında kendiliğinden kilidini kaldırır. Bu ek parola sorma ihtiyacını gidermiş oldu. Her ne kadar bu özellik eklenmiş olsa bile dağıtımınızın bu özelliği desteklemesi gerekiyor. Ayrıca artık anahtarlığınızın ana parolasını Şifreleme Tercihleri kontrol panelinden GNOME Anahtarlık sekmesini kullanarak değiştirebilirsiniz.

Figür 16 Şifreleme Tercihleri kontrol panelinde Anahtarlık sekmesi.

Parola ve Şifreleme Anahtarları aracı artık anahtarlarınızı içe aktardığınızda daha fazla uyarı ayrıntıları gösteriyor ve çoklu dosyaların şifrelenmesinde arşiv tipi seçmenize olanak sağlıyor.

Figür 17 Çoklu dosya şifrelenmesi.

Bu sürüm GNOME yardım tarayıcısı (yelp) alt yapısında büyük değişiklikler içeriyor, biçim ve düzen konusunda önemli gelişmeler gösterildi. Ek olarak, renkler artık mevcut temanızla daha uyumlu olacak.

Yardım sayfaları artık tekil sayfalar istenildiğinde tüm kılavuzun gereksiz yere işlenmesi yerine daha hızlı bir şekilde gösteriliyor.

Figür 18 Yardım tarayıcısı.

GNOME Güç Yönetimi artık bataryalar hakkında zaman içerisinde profil bilgisini kaydediyor ve böylelikle daha doğru bir şekilde kalan süreyi tahmin etmeyi sağlıyor. Bu eskimiş ve şarj tutmayan bataryalar için de geçerli. Ayrıca artık batarya modelleri ile üreticileri tarafından geri çağrılan bataryaları bilebiliyor.

Figür 19 Güç yöneticisi eskimiş batarya uyarısı yaparken.

GNOME'un bazı parçaları, örneğin ses mikseri artık gereksiz sorgulama yapmayarak güç tasarrufu sağlıyor.

Kullanıcılar GNOME'a giriş yaparken zaten tercih ettikleri dili seçebiliyorlardı, ancak artık giriş ekranında kendi dillerini seçtikleri anda o dili görebilecekler, gelişmiş GDM (Gnome Görüntü Yöneticisi) sayesinde.

GNOME Ekran koruyucusu artık kişilere ekran kilitli olduğu zaman not bırakma imkanı sağlıyor. "Mesaj Bırak" düğmesine tıklayarak bırakılam iletiler, giriş yaptığınızda size gösteriliyor.

Figür 20 Ekran koruyucusu etkinken size bırakılan notlar.

Arapça ve İbranice gibi diller, sağdan sola yazılır. Bu dillerin kullanıcıları çoğu kullanıcı arabirimini soldan sağa kullanıcı arayüzlerine göre yansımış olarak görmek isterler. GNOME 2.20 şu yollarla bu dillerin kullanımını geliştiriyor:

Figür 21 Pencerelerin Arapça kullanılırken değiştirilmesi. Pencere başlık çubuğunda tersine çevirilmiş düğmelere dikkat edin.

GNOME erişilebilirlik desteği engelli ve yarı engelli kişilerin GNOME'u kullanabilmesine olanak sağlar. Orca ekran okuyucu bu desteğin ana parçasıdır, ses sentezi, braille ve büyüteç görsel engellilere yardımcı olur.

Orca'nın ana avantajı uygulama özel desteğidir. Bu ATK araç kiti (ve AT-SPI sistemi) tarafından sunulan genel meta-bilgiye ek olarak bazı uygulamaların özel kullanıcı etkileşim modellerini de algılaması anlamına gelir. Örneğin son sürümler OpenOffice, Firefox, Thunderbird, Pidgin (önceden GAIM olarak bilinirdi) ve Java uygulamaları için gelişmiş destek içeriyor. Ayrıca artık ilerleme çubuğu, balonlar ve uyarı mesajları desteği ve bazı özel kelimeler için özel telafuzlar da var.

"Sabayon" Kullanıcı Profil Düzenleyicisi yöneticilerin çalışan etkileşimli GNOME oturumu içerisinde kullanıcı profilleri oluşturmalarına olanak sağlar. Bir profil oluşturulduğunda ya da düzenlendiğinde mevcut oturumun altında başka bir GNOME oturumu başlatılır. Bu yöneticinin kendi GNOME oturumunda GConf öntanımlı ve gerekli anahtarları ataması ve değiştirmesi için kullanılır.

Bu alt pencerede sistem yöneticisi iş tanımına göre kişileştirilmiş profiller oluşturabilir (örneğin resepsiyonist, veri giriş elemanı, programcı, insan kaynakları yöneticisi vb.). Bu profiller daha sonra kaydedilip farklı masaüstlerine yönetici zamanını çalmadan kolaylıkla uygulanabilir. Bu profiller kullanıcı geri beslemesine göre gerektiğinde değiştirilebilir ve ince ayar yapılabilir. Merkezi bir konumda olduğundan dolayı kolay yönetime ve uygulamaya olanak tanır.

GNOME 2.20 ile birlikte Kullanıcı Profil Düzenleyicisi mevcut GNOME ve Mozilla uygulamalarına ek olarak OpenOffice uygulamaları için de öntanımlı tercihlerin atanması için kullanılabilir.

Figür 22 Bir kullanıcı profili için OpenOffice tercihlerini atarken.

GDM artık daha iyi utmp/wtmp takibi yapıyor, böylelikle kullanıcılar giriş yaptıklarında ya da çıktıklarında /var/adm/utmp ve /var/adm/wtmp içine yerleştiriliyor. Örneğin, bu who ve finger gibi programların utmp veritabanını kullanarak sistemde kimlerin olduğu hakkında bilgi almasını sağlıyor. Ek olarak Linux için libaudit sayesinde, her giriş denemesinin başarılı ya da başarısız olduğunu Linux çekirdek inceleme sistemi ile günlüklüyor.

GDM ayrıca artık RBAC (Rol Tabanlı Erişim Kontrolü) kullanıyor bu sayede Kapatmak, Yeniden Başlatmak ve Bekleme özellikleri için erişim kontrolü sağlayabiliyor.

GNOME 2.20 GTK+ Kullanıcı Arayüzü araç takımı API sürümü 2.12'yi kullanır. Bu sürüm yeni özellikler ve önemli hata düzeltmeleri içeriyor. Son değişiklikler şunlar:

Ayrıca GTK+ 2.12 içerisindeki yeni işlevler listesine de bakabilirsiniz. Serideki tam ayrıntılar için (bakın 1, 2, 3, 4) Matthias Clasen'in e-postalarını okuyabilirsiniz

Glib araç kütüphanesi artık FreeDesktop.org'un xdg-user-dirs belirtimi ve aracı tarafından tanımlanmış özel klasörlere olan yolu sağlayan g_get_user_special_dir() işlevine sahip.

Ve metin işleme için, yeni GRegex API ek bir kütüphane ihtiyacı duymadan düzenli ifadeler kullanabilen dizgi eşleşmelerini sağlıyor.

Pango metin tarama sistemi bazı gelişmelere sahip.

Örneğin, batı Afrika'da azınlık olan Mande dilleri tarafından kullanılan N'Ko betiği için yeni şekilleme aygıtı mevcut. Bu diller bilgisayar sistemleri tarafından şimdiye kadar iyi bir şekilde desteklenmediler.

Figür 23 N'Ko şekilleme aygıtından bir örnek.

Gelişmiş OpenType Düzen aracı Pango'nun mevcut dile göre doğru Glyph seçmesine yardımcı oluyor.

Figür 24 Pango'nun OpenType düzen aracı doğru glif seçerken.

Ek olarak yeni Pango sürümü şunlara sahip:

Glade kullanıcı arayüz tasarımcısı kullanıcı arayüzü ve mimari gelişmelerle çok gelişti. Örneğin, araç pencereleri, düzenleyici, araştırıcı ve palet artık sabitlenebilir.

Figür 25 Glade, sabitlenmemiş pencere ile.

Ayrıca parçalara sağ tıklayıp kolaylıkla şu değişiklikleri yapabilirsiniz:

Kütüphane geliştiricileri katalogda destekleyici kaynak kodu olmadan yeni parçaların tanımlanmasından hoşnut olacaklar, bu geliştiricilerin ek parçaları Glade içinde kullanmalarına olanak sağlıyor.

GNOME Orca ekran okuyucusu gibi erişilebilirlik araçları için gerekli olan bilgilerin uygulamalar tarafından sağlanıp sağlanmadığını kontrol etmeye olanak tanıyan yeni accerciser Erişilebilirlik Tarayıcısı.

Figür 26 Accerciser aracı bir uygulamanın kullanıcı arabirimini sınıyor.

GNOME'un yeni belgelendirme web sitesi library.gnome.org, en son öğretici belgeleri, kılavuzları ve API referanslarını listeliyor. Bu Google Summer Of Code projesi sonucunda ortaya çıkan ve çevrim içi belgelendirmelerin güncel olmasına olanak sağlayan aynı zamanda aynı belgenin farklı dillerdeki ve farklı sürümlerdeki halini gösterebilen bir site.

Site yeni GNOME Platformu'na Genel Bakış belgesini de içeriyor. Şu anda GNOME yazılım sürümlerinin resmi bir parçası olan bu belge gnome-devel-docs içinde bulunuyor. Yeni GNOME geliştiricilerinin başlaması için güzel bir yer.

Figür 27 GNOME'un yeni geliştirici belgeleri için çevirim içi kütüphanesi.

İşlev ya da sınıf isimleri aramak için çevrim dışı belgelendirme olarak şiddetle DevHelp aracının kullanılmasını tavsiye ediyoruz. Ancak dağıtımınızda gelen uygun belgelendirmeyi yüklemeniz gerektiğini unutmayın. DevHelp artık GNOME'un resmi Geliştirici Araçları sürümünün bir parçası.